نظر به اینکه بخشی از قوانین، مقررات  و سیاست‌های راهبردی مرتبط با پدافند غیرعامل در کتاب «گذری بر قوانین پدافند غیرعامل»  قبلاً توسط این انتشارات به چاپ رسیده و مورد  بهره‌برداری قرار گرفته لذا در ادامه بخش دیگری از مقررات و نظامات مصوب پدافند غیرعامل در قالب کتاب  دوم   گردآوری و تنظیم‌ شده و به جامعه مخاطب ارائه می‌گردد. امید است در راستای  فرهنگ‌سازی و گسترش دانش پدافند غیرعامل مؤثر باشد:

مبحث بیست‌ویک مقررات ملّی ساختمان(ویرایش 1395)

مقررات ملّی ساختمان در تمامی کشورها قواعدی هستند که به نحوی اجرای آن‌ها توسـط شـهروندان الزام قانونی پیدا می‌کند. ادراک مشترک کلیه عوامل و عناصر مرتبط اعم از دولت، دولت‌های محلـی، مردم و مهندسان، موجب می‌گردد که منافع ملّی ناشی از حفظ و افزایش بهره‌وری از سرمایه‌گذاری‌های ملّی و هم‌چنین حفظ جان و منافع عمومی بهره‌برداران ساختمان‌ها بر منافع سازمانی دستگاه‌های اجرایی و هم‌چنین منـافع فـوری سرمایه‌گذاران تـرجیح داده شـود.

از سال 1366 مقررات حاکم بر جنبه‌های مهندسی و فنی سـاختمان (طراحـی - نظـارت - اجـرا)، توسط وزارت راه و شهرسازی در قالب مقررات ملّی ساختمان به‌تدریج وضع و استفاده از آن الزامی شده است. اجرای الزامات و ملاحظات پدافند غیرعامـل مندرج در مبحث 21 مقررات ملی، موجب کاهش آسیب‌پذیری نیروی انسانی، ساختمان‌ها، تأسیسـات و تجهیـزات حیـاتی، حسـاس و مهم کشور در مقابل تهدیدات غیرطبیعی ایجادشده توسط دشمن، می‌گردد. این امـر، باعـث تـداوم اداره کشور و فعالیت‌های ضروری و کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها، اماکن، تأسیسات و تجهیـزات مهم کشور در زمان وقوع تهدید می‌گردد. ایـن مبحـث اختصـاص بـه ضـوابط پدافنـد غیرعامـل در ساختمان‌ها دارد و طراحان، مجریان و ناظرین اجـرای پروژه‌های سـاختمانی، موظـف بـه رعایـت الزامات و ملاحظات پدافند غیرعامل مطابق با ضوابط مندرج در این مبحث می‌باشند.

نظام رزمایش‌ها

به‌منظور ارزیابی میزان اثربخشی و کارایی برنامه آمادگی، پاسخ و مقابله دستگاه اجرایی و جامعه در شرایط جنگ ضروری است با برنامه‌ریزی، آموزش، تمرین و برگزاری رزمایش‌های تخصّصی با بهره‌گیری از تجربیات داخلی و خارجی این سطح آمادگی‌ها را ارتقاء داده و سطح آسیب‌پذیری

(پنج)

 کشور را به حداقل رساند؛ از این رو اجرای رزمایش‌های پدافند غیرعامل با بهره‌گیری از استانداردها، آموزش و ابتکارات تخصّصی و مدیریتی وتجارب حاصله از رزمایش‌های گذشته می‌تواند باعث افزایش توانمندی، آمادگی و مقابله هوشمندانه کشور در برابر انواع تهدیدات گردد.

دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها

در سال ۱۳۸۷ توسط کمیته دائمی پدافند غیرعامل ـ اعضای کارگروه دارای اختیارات اصل ۱۲۷ و ۱۳۸ قانون اساسی ـ تصویب و ابلاغ گردید. با درخواست اصلاح و بازنگری دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها از ناحیه وزارت کشور و استانداری‌ها و تأثیر نظامات و دستورالعمل‌های ابلاغی از کمیته دائمی بر این دستورالعمل، از قبیل؛  نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی ـ آئین‌نامه اجرایی ماده ۵۸ قانون احکام دائمی و ... همچنین ارتقاء وظایف و مأموریت استانداری‌ها متناسب با نوع و سطح تهدیدات، دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها به شرح فصل سوم کتاب مورد بازبینی و اصلاح قرارگرفته است.

آیین‌نامه ماده ۵۸ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه

تصویب بند پیشنهادی ستادکل نیروهای مسلح در موضوع پدافند غیرعامل در سال ۱۳۸۴ توسط مجلس شورای اسلامی و درج آن در قانون برنامه پنج‌ساله چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان اولین گام پیرامون قانون‌گذاری در مباحث پدافند غیرعامل محسوب می‌گردد که پیرو آن آیین‌نامه اجرایی مربوطه با عنوان آیین‌نامه اجرایی بند ۱۱ ماده ۱۲۱ قانون برنامه چهارم توسعه کشور از طرف دولت وقت ابلاغ شد. تکرار این بند تحت عنوان بند ک ماده ۲۰۱ در قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه کشور و اخذ تأییدیه بر آیین‌نامه اجرایی آن از مقام معظّم رهبری و نیز تصویب اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور توسط معظّم له، منجر به پیشنهاد ماده ۵۸ قانون احکام دائمی در موضوع پدافند غیرعامل از طرف دولت در سال ۱۳۹۵ و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی شد.

ماده ۵۸ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور با توجه به وجود ۲ آیین‌نامه اجرایی برای احکام سابق در برنامه‌های چهارم و پنجم و بند(پ) ماده ۱۰۶ و ماده ۱۰۹ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه کشور به دلیل تغییر شرایط پیش‌گفته نیاز به تبیین، تعریف و شفاف‌سازی مفاهیم و تدوین فرآیند اجرای آن دارد که آیین‌نامه حاضر به این منظور تهیه و تدوین می‌گرد

                                     فهرست مطالب

 فصل اول: مبحث 21 - مقررات ملی ساختمان (ویرایش دوم-1395)

 - مقدمه مبحث 21... 1- کلیات مبحث

مفاهیم...تهدیدها................ هدف......

- دامنه-- کاربرد..

-کارکرد میان‌رشته‌ای پدافند غیرعامل.......

- سطوح عملکرد ساختمان‌ها........................

- گروه‌بندی ساختمان‌ها....

- بارهای ناشی از انفجار.

- حداقل عملکرد سازهای اجزای ساختمان‌ها و ..تعاریف....................

2- ملاحظات معماری و محوطه........................................ 33

- معماری و پدافند غیرعامل.............................................................................................. 33

- ملاحظات برنامه‌ریزی و طراحی محوطه........................................................................ 33

- طراحی معماری ساختمان............................................................................................... 38

- فضاهای امن................................................................ 44

- اتاق مرکز کنترل و مدیریت ساختمان (و بحران)......................................................... 48

 3- بارهای ناشی از انفجار................................................................................................ 49

- انواع موج انفجار.................................................................................................... 49

- موقعیت چشمه انفجار........................................................................................... 50

- انفجار در هوای آزاد.......................................................................................... 52

- انفجار سطحی............................................................................................................ 54

- بارگذاری انفجار خارجی بر وجوه مختلف ساختمان.................................................... 54

- انفجار در داخل زمین.................................................................................................... 59

- انفجار داخلی............................................................................................................. 63

4- مشخصه‌های مکانیکی مصالح و سامانه‌های سازه‌ای............................................................ 65

-کلیات....................................................................................................................... 65

- پاسخ استاتیکی- پاسخ دینامیکی.................................................................................. 65

-  ویژگی‌های دینامیکی مصالح.................................................................................. 66

مصالح.............................................................................................................. 68

- سامانه‌های سازهای مناسب برای مقاومت در مقابل انفجار............................................. 70

5- روش‌های تحلیل و طراحی سازه‌ها...................................................................... 73

- تحلیل دینامیکی غیرارتجاعی سازه یک درجه آزادی ................................................. 73

- ترکیبات بارگذاری.............................................................................................. 79

6- انهدام پیش‌رونده.............................................................................................. 93

-کلیات................................................................................................................... 93

- رهیافت‌های طراحی................................................................................ 93

- انتخاب روش طراحی................................................................................... 94

- ضوابط روش مقاومت کلافی................................................................................ 94

- روش مستقیم...................................................................................................... 97

7- ملاحظات تأسیسات برقی و مکانیکی............................................................... 101

- ملاحظات تأسیسات مکانیکی......................................................................................... 104

- ملاحظات تأسیسات برقی................................................................................. 113

- آسانسورهای اضطراری............................................................................................. 117

- تأسیسات فضای امن..................................................118

 فصل دوم  نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی  در برابر تهدیدات

- تعاریف و اختصارات(تعاریف، انواع رزمایش و...)...................................................... 121

-  هدف، منظور  و وظایف...................................................................................... 125

- چرخه آمادگی................................................................................................. 126

- گام‌های رزمایش و اجرا........................................................................ 128

-تکالیف و وظایف دستگاه‌ها................................................................................ 131

 فصل سوم دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها

- تعاریف و اختصارات........................................................................................... 137

- هدف، منظور  وارکان و ..................................................................................... 139

- شورای پدافند استان(مأموریت ، وظایف و اعضا).................................................. 139

- شورای پدافند شهرستان(وظایف و اعضا)...................................................................... 143

-کارگروه‌های تخصصی......................................................................................... 143

فصل چهارم نظام عملیاتی پدافند مردم محور (صیانت وحفاظت از مردم در شرایط اضطراری)

- تعاریف و اختصارات .................................................................................. 145

-  اهداف، منظور ، مأموریت و سطوح.............................................................................. 146

 - روابط و مسئولیت ها................................................................................................ 152

- اجرا................................................................................................................. 154

- وظایف و نقش دستگاه‌ها.......................................................................................... 158

 فصل پنجم سایر مقررات، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها

1- آیین‌نامه اجرایی ماده ۵۸ قانون احکام دائمی و بند(پ) ماده ۱۰۶ و ماده ۱۰۹ قانون برنامه

 پنج‌ساله ششم توسعه کشور.................................................................................... 161

2- موارد مرتبط از برنامه پنج‌ساله ششم توسعه کشور(ماده 58 و ...)................................ 168

3-  معرفی پدافند غیرعامل امور شهری........................................................................ 171

4- مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.......................................................... 175